WARSZAWA BIELANY Kościół kamedułów

Swoje Bielany ma Kraków, ma swoje Bielany Warszawa. W obu przypadkach nazwa Bielan pochodzi od bieli mnisich habitów i o ile Bielany krakowskie kojarzą się przede wszystkim z kościołem i klasztorem kamedułów, to ich warszawski odpowiednik bardziej jest znany z Instytutu Wychowania Fizycznego zaprojektowanego przez Edgara Norwertha lub z karuzeli z piosenki śpiewanej przez Marię Koterbską.
Położone na terenie Lasku Bielańskiego obiekty – kościół i klasztor – kamedułom służyły do roku 1864, potem przejęli je marianie, a od 1954 są siedzibą Akademii Teologii Katolickiej. Od roku 1905 pokamedulski kościół peł-ni też funkcję świątyni parafialnej. Fundamenty pod obecny kościół położył król Michał Korybut Wiśniowiecki w roku 1669, na miejscu drewnianej ka-plicy ufundowanej przez Władysława IV. Kościół długo oczekiwał na ukończenie – dokonało się ono dzięki funduszom nurskiego podkomorzego, Jana Kazimierza Brzezińskiego w latach 1733 – 58. Autora projektu, jak dotąd, nie udało się ustalić. Bielański kościół uszkodzony został podczas II wojny światowej; odbudowano go w roku 1945.
Barokowa świątynia, co do zasad kompozycyjnych, jest bardzo oryginalnym rozwiązaniem. W pierwszej fazie powstało tu dwuprzęsłowe prezbiterium, o fasadzie podzielonej korynckimi pilastrami w tak zwanym „wielkim porządku”. Tę samą zasadę kontynuowano potem w nawie, opartej na planie wydłużonego ośmioboku. Nawę otacza sześć kaplic, z których dwie umieszczone na jej poprzecznej osi mają wysokość i szerokość prezbiterium, a pozostałe cztery usytuowano na osiach przekątnych, aby wypełniały przestrzeń pomiędzy ramionami krzyża utworzonego przez nawę, prezbiterium i wyższe kaplice.
Nawa przykryta jest sklepieniem żaglastym z dość płytkimi lunetami; ka-plice przesklepione są kolebkowo. Wnętrza nawy i sklepienia pokrywają bogate rokokowe dekoracje sztukatorskie, wykonane przez warsztat Jerzego Plerscha. W rozwiązaniach wyposażenia wnętrza, a szczególnie w przypadku ołtarzy, widać realizację jednolitej koncepcji stylistycznego przyporządkowania ołtarzy kaplic „wyższych” ołtarzowi głównemu, a w kaplicach „niższych” zastosowania czterech innych ołtarzy typu „architektonicznego”, każdy w po-rządku jońskim, tworzących kompozycyjną całość.
Zewnętrzna bryła kościoła jest prosta, kontrastująca z wewnętrznym bogactwem dekoracji. Nawę przykrywa wysoki, czterospadowy dach ze ściętymi narożami. Dwie wieże usytuowane obok prezbiterium wieńczą cebulaste hełmy. Główna elewacja jest barokowa, a ściślej reprezentuje ona klasycyzującą, palladiańską odmianę baroku. Tworzy ją wysunięty portyk w „wielkim porządku”, górą ujęty w wolutowe spływy. Zastosowana w elewacji ornamentyka jest już jednak stylistycznie rokokowa. Tympanon zdobi herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Kamedulskie domki – eremy usytuowano w czterech rzędach, odgradzając je od części ogólnodostępnej murem, według kamedulskich zasad, tak jak na przykład w podstaszowskich Rytwianach. Część z eremów zachowała się w stanie pierwotnym, wraz z murami przylegających do nich małych ogródków.