RUDAWA Kościół parafialny

Rudawa leży na zachód od Krakowa, nieco w bok od drogi łączącej stolicę Małopolski z Krzeszowicami i Chrzanowem, a dalej – z aglomeracją katowicką. Warto jednak zjechać z szosy by obejrzeć bardzo stary i niezwykle malowniczy kościółek rudawski pod wezwaniem Wszystkich Świętych.
Kościół tutejszy istniał podobno jeszcze przed rokiem 1185, kiedy wraz ze wsią przejść miał na własność krakowskiej kapituły. Z tamtych czasów nic się jednak nie zachowało – najstarszym z istniejących obecnie elementem świątyni jest prezbiterium, zbudowane około roku 1300. Jest ono niemal kwadratowe, o ceglanych ścianach (na kamiennym fundamencie) wymurowanych w układzie wendyjskim, zwieńczonych fryzem o skośnym ułożeniu cegieł. W dolnych partiach murów prezbiterium zachowały się koliste otwory, które służyć miały podobno święceniu mieczy okolicznego rycerstwa, wyruszającego na wojenne wyprawy. Około połowy XV stulecia nawa kościoła była drewniana; obecna, murowana powstała chyba w 2. połowie tego stulecia, a później – zapewne na początku wieku XVI – uległa przebudowie.
Około roku 1630 do południowej ściany nawy dobudowano kwadratową kaplicę św. Kazimierza. Dobudówka jest dwukondygnacyjna – na parterze jest tu krzyżowo sklepiona kruchta, a nad nią mieści się kaplica nakryta kopułą z latarnią – dostępna dzięki kręconym schodom, umieszczonym w pół-kolistej wieżyczce, przystawionej od strony zachodniej.
Związki rudawskiego kościoła z architekturą drewnianą nie ustały po wymurowaniu nawy. Kontynuowane są dzięki dobudowanej w roku 1541 do zachodniej elewacji kościoła wieży-dzwonnicy. Jest to jedna z najstarszych w Polsce drewnianych dzwonnic. Ma konstrukcję słupowo-ramową, a jej najwyższa część (czyli pięterko dzwonowe) nadwieszona jest nad niższymi partiami, co stanowi analogię do średniowiecznych drewnianych wież obronnych. Obecnie dolne partie wieży mają pochyłe ściany, ale według przeprowadzonych badań pierwotnie ściany wieży były pionowe, a pochyłe szalunki pojawiły się na początku wieku XVII – i tak już pozostało. Wieżę nakrywa dwuspadowy gontowy dach z „obdaszkiem” od strony zachodniej.
Każde stulecie, każdy styl w architekturze, znajduje swoje odbicie w rudawskim kościółku i w jego otoczeniu – a wysoki poziom artystyczny po-szczególnych elementów składowych świątyni nie jest dziełem przypadku – oczywisty wpływ miały tu związki z krakowską kapitułą katedralną. Wiek XVIII przyniósł zmiany w otoczeniu kościoła – przed rokiem 1783 pojawiło się nowe, kamienne ogrodzenie ze zwieńczoną faliście bramą wjazdową, ciekawie opracowaną pod względem ciesielskim. W północno-wschodnim narożniku cmentarza wzniesiona została kwadratowa kostnica nakryta czterospadowym, gontowym dachem ze ślepą latarnią. Przy południowym odcinku ogrodzenia wymurowano wieżę bramną – z przejazdem (prowadzącym na dziedziniec sąsiadującej z kościołem plebanii) w dolnej kondygnacji, lamusem na piętrze i zwieńczeniem w postaci baniasto nakrytej wieżyczki.
W wieku XIX dobudowano do kościoła zakrystię według projektu znanego krakowskiego architekta – Feliksa Księżarskiego. Na szczęście nie zrealizowano projektów rozbudowy kościoła – sporządzonych w roku 1889 przez Sławomira Odrzywolskiego i w 1911 przez Zygmunta Hendla. Najnowszym elementem rudawskiego zespołu jest nadbudowana na ogrodzeniowym murze parawanowa dzwonnica.