ZAGÓRZE ŚLĄSKIE Zamek Grodno /1/

W północnej części Gór Sowich, w pobliżu Zagórza Śląskiego, na Górze Chojnie, wyniesionej 450 metrów nad poziom morza, leży zamek Grodno. Zamek budować zaczął najprawdopodobniej u schyłku XIII stulecia świdnicko-jaworski książę Bolko I, choć istnieje hipoteza, że rozbudował on tylko wcześniejszy obiekt, pochodzący z czasów Bolesława Wysokiego /wnuka Krzywoustego i syna Władysława II Wygnańca/. Jest także legenda, mówiąca że zamek wybudował nieznany z imienia rycerz angielski, z jakichś bliżej nie określonych przyczyn zmuszony do emigracji z Ojczyzny. Czy legenda ta po-wstała pod wpływem lektur dzieł Jane Austen lub Waltera Scotta, czy raczej wymyślili ją Niemcy, niechętni piastowskim „korzeniom” zamku – nie wiadomo.
Dzieło Bolka I, wybitnego władcy, słynącego też jako fortyfikator i twórca wielu obronnych budowli w swoim księstwie, kontynuował jego syn, Bolko II. Tak powstała najstarsza część Grodna, zwana „zamkiem górnym”, który zajmował kulminację skalnego wzgórza, swym układem dostosowując się do warunków terenowych. W południowo-wschodniej części zamku znajdował się dom mieszkalny, do którego przylegała czworoboczna wieża. Wjazd na zamek prowadził od zachodu, poprzez wieżę bramną, między którą i domem mieszkalnym umieszczone były zabudowania gospodarcze. Dziedziniec, znajdujący się od strony północnej, otoczony był murem wzmocniony szkarpami. Zdaniem profesora Bohdana Guerquina: „zamek Grodno jest dobrym przykładem średniowiecznego założenia warownego uwzględniającego potrzeby mieszkalne księcia”.
Pierwszy dokument dotyczący zamku pochodzi z roku 1315 – jest to akt darowizny na rzecz wrocławskiego klasztoru augustianów, a wystawił go tutejszy kasztelan Kilian Haugwitz. Zamek nazywał się wtedy Kinsberg; w późniejszych przekazach nazwa zmieniała się: Kinsburg, Kunigsberg i Künigsberg, obowiązująca aż do początków XIX wieku, kiedy to powrócono do pierwotnej nazwy. Dodać wypada, że nazwa Grodno, nadana została zamkowi dopiero w latach 50. XX stulecia. Do roku 1392 zamek pozostawał w rękach Piastów Śląskich /prawo tego rodu do dożywocia potwierdził w roku 1369 Karol IV Luksemburski/. Od roku 1392, po śmierci księżnej Agnieszki, wdowy po Bolku II, Grodno objął jako lenno Reincze Schof, a potem jego młodszy brat, Ulryk, sędzia dworski w Świdnicy, zmarły w roku 1412.
Po utracie politycznej niezależności księstwa świdnicko-jaworskiego, za-mek Grodno, podobnie jak inne piastowskie zamki Śląska, stał się własnością królewskiego dworu w Pradze. W 1. połowie wieku XV dzierżawiony od Luksemburczyków /zastaw dzierżawny wynosił 1600 węgierskich guldenów, co stanowiło równowartość 5,6 kilogramów złota/ zamek stał się gniazdem zbójeckim, we współczesnej literaturze uzyskując miano „gospody morderców”. Najpierw zamieszkiwali go Mülheimowie z Pastuchowa, potem, w 2. po-łowie XV stulecia i w 1. wieku XVI, już jako pełnoprawni właściciele, Czetrycowie /w niemieckiej pisowni Czettritz/. Około połowy XVI stulecia cesarz Ferdynand I wydzierżawił zamek Maciejowi z Łagowa /von Logau u. Altendorf/ i jego synowi Kasprowi.