04. WAWEL Sala Turniejowa

Autor: Roman Mirowski

Pomieszczenia królewskiego zamku na Wawelu dość dowolnie nazywamy dziś salami czy komnatami. W czasach Jagiellonów, zależnie od wielkości, posiadały one zróżnicowane określenia, których doczytać się można, studiując pochodzące z tamtych czasów rachunki. Największe, reprezentacyjne izby nazywane są „aula” lub „atrium”. Mniejsza izba, od znajdującego się w niej kominka, nazywała się „caminata” – od czego zresztą pochodzi polskie słowo komnata. Ale izba ogrzewana kanałami cieplnymi od strony krużganka zwała się „vaporaria”. Pomieszczenie średniej wielkości nazywało się „stuba”, co odpowiada z grubsza naszej „izbie”. Mała izdebka – to „stubella”. Ale „Salę Turniejową”, używając Jagiellońskiej terminologii, należałoby z całą pewnością nazywać „aulą”
Nazwa „Sala Turniejowa” nie oznacza oczywiście, że odbywały się w niej turnieje rycerskie. Turnieje oczywiście odbywały się wówczas na dziedzińcu, „na udeptanej ziemi”, zaś nazwa sali, podobnie jak i nazwy wielu innych wawelskich komnat, wywodzi się od tematyki fryzu obiegającego salę dookoła, na górnej powierzchni ścian, tuż pod belkowanym stropem.
Twórcami fryzu, podobnie jak w Sali Poselskiej są Hans Dürer oraz Antoni z Wrocławia, który po śmierci Dürera w roku 1535 dokończył rozpoczęte wcześniej prace.
Fryz ten przedstawia turniej rycerski odbywający się przy akompaniamencie dwóch orkiestr. W dolnej części ozdobiony jest girlandami. Rycerze w zbrojach, z pióropuszami powiewającymi na hełmach walczą na ciężkich bojowych rumakach okrytych czaprakami. Uzbrojeni są jak nakazywał rycerski obyczaj w miecze i kopie.
Dodać należy, że tematyka rycerska w okresie Renesansu w całej ówczesnej Europie utrzymywała się w modzie, nie mogło jej więc zabraknąć na zamku królewskim w Krakowie.
 Sala Turniejowa przykryta jest belkowanym stropem o kasetonach w kształcie ośmioboku z umieszczonymi wewnątrz rozetami. Ściany komnaty poniżej fryzu ozdobione są arrasami stanowiącymi część słynnej na całym świecie kolekcji.
Meble w które wyposażona była dawniej sala pochodziły częściowo z Włoch, częściowo zaś wykonywane były w Krakowie przez polskich lub obcych rzemieślników w oparciu o włoskie wzory. W rachunkach dworu Zygmunta I, prowadzonych przez Seweryna Bonera zachowały się zapisy dotyczące tej kwestii. Wymieniane tu są nazwiska Szymona Tauerbacha /twórcy głów wawelskich/, Joachima, Szymona, Jerzego Szwarca z Nysy i Andrzeja Dolmana. Meble, jak również inne elementy wyposażenia, rozgrabiono doszczętnie podczas okupacji austriackiej.
Obecnie wnętrze ma charakter muzealny. Oprócz arrasów zgromadzono w nim renesansowe i barokowe meble włoskie, przedmioty rzemiosła arty-stycznego, a na ścianach zawieszono obrazy szkół polskiej i obcych.
W rogach sali ustawiono kaflowe piece pochodzące z pierwszej połowy XVIII wieku.