09. WAWEL Katedra – wnętrze

Autor: Roman Mirowski

W roku 1305 spłonęła katedra romańska, zwana drugą katedrą. Wkrótce po koronacji Władysława Łokietka podjęto prace nad jej odbudową, tym razem już w stylu gotyckim. Fakt koronacji Króla Polski tworzył potrzebę powstania katedry koronacyjnej i grzebalnej dla odrodzonej monarchii. Inicjatorami budowy byli król i krakowski biskup Nanker. Projekt katedry, wzorowany częściowo na katedrze wrocławskiej zakładał, że będzie to trójnawowa bazylika z prostokątnym prezbiterium otoczonym ambitem. W nawach i transepcie zastosowano sklepienie krzyżowo – żebrowe, a w prezbiterium sklepienie trójdzielne, zwane też „piastowskim”.
Interesująco rozwiązano konstrukcje filarów. Zamiast charakterystycznych dla gotyckich katedr łuków odporowych, przenoszących siły rozporu sklepień ponad dachami naw bocznych /jak Nôtre Dame w Paryżu czy Westminster Abbey w Londynie/ zastosowano tu system, który przeszedł do historii pod nazwą „filarowo-skarpowego” lub „krakowskiego”. Polega opn na odpowiednim pogrubieniu filarów nawy głównej, aby zrównoważyć wywołane przez sklepienia siły poziome. System ten powtórzony został później w innych gotyckich kościołach Krakowa: Mariackim, Bożego Ciała, św. Katarzyny.
Budowa III katedry odbywała się etapami. Najpierw powstało prezbiterium poświęcone w roku 1346. W latach 1330-64 wzniesiono zachodni  korpus katedry, włączając doń pochodzące z II katedry wieże i kryptę św. Leonarda. Całość budowli konsekrowana została w roku 1364, w roku założenia Akademii Krakowskiej /przekształconej potem w Uniwersytet Jagielloński/.
Zewnętrzna bryła katedry nie jest jednolita. Wokół bocznych naw i ambitu wzniesiono później wieniec kaplic, pochodzących z różnych okresów i reprezentujących pełną różnorodność stylów. Niezbyt udane przeróbki, a szczególnie dokonane przez biskupa Łubieńskiego podwyższenie naw bocznych /1712 rok/ zakłóciło klarowność gotyckiej kompozycji.
Wewnątrz katedry, na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu, znajduje się konfesja św. Stanisława. Złocona kopuła wsparta na czterech kolumnach przykrywa srebrna trumnę z relikwiami Świętego, podtrzymywana przez cztery anioły. Konfesję wykonał w latach 1669 – 71 gdański złotnik Piotr van Rennen. Choć sama w sobie stanowi ona interesującą barokową kompozycję, przytłacza swoją wielkością wnętrze kościoła, niwecząc jego przestrzenność.