16. WAWEL Dziedziniec Zamkowy

Autor: Roman Mirowski

Na początku XVI wieku przystąpiono do przebudowy Wawelskiego Zamku. Stary, średniowieczny Wawel nie pasował już do roli, jaką w ówczesnej Europie pełniła i pełnić zamierzała dynastia Jagiellonów. Pierwsze lata XVI stulecia to także początek przeszczepiania Renesansu na polski grunt.
Jednym z najważniejszych spośród renesansowych elementów Wawelu /a na pewno najbardziej widocznym/ są trójkondygnacyjne krużganki obie-gające z trzech stron zamkowy dziedziniec. Autorem i pierwszym realizatorem projektu był Franciszek Florentyńczyk, prowadzący przebudowę Wawelu od roku 1516. W  latach 1530-36 prace przy krużgankach kontynuował Bartłomiej Berecci. Po pożarze, który częściowo je zniszczył, kończyli je: Berecci, Mikołaj Castiglione i Mateusz Włoch, aż do roku 1549.
Dziedziniec i jego krużganki słusznie uważa się za najpiękniejsze w Europie Środkowej. Koncepcja, wywodząca się  z ducha toskańskiego Quattrocenta, wzbogacona o elementy rodzime, stała się wzorem dla wielu innych królewskich i magnackich rezydencji w Polsce. Dwie dolne kondygnacje arkad nie różnią się od włoskich wzorów. Kondygnacja najwyższa jest już jednak całkowicie inna niż spotykane w Italii. Okap stromego, właściwego dla naszego klimatu dachu, podparty jest przez niezwykle smukłe kolumny, przewiązane w  połowie  wysokości ozdobnymi pierścieniami. W  górnej części kolumn, nad głowicami zastosowano tak zwane dzbanuszki, dzięki którym potężny dach sprawia wrażenie lekkiego.
Mimo połączenia tutaj form włoskich z czysto polskimi, osiągnięto niezwykle harmonijną i klarowną  kompozycję. Kiedyś krużganki były bogato polichromowane, a płyta dziedzińca, położona wtedy o metr niżej niż dzisiaj, wysypana  była  tłuczoną  cegłą.
Stanowiło to wspaniałą scenografię dla odbywających się tutaj turniejów, zabaw i uroczystości dworskich.