WARSZAWA Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny

Na sztychu zamieszczonym w dziele G. Brauna „Civitates orbis terrarum„, wydanym w Kolonii w 1610 roku, podziwiać możemy sylwetę kościoła, zamykającą od północy panoramę Warszawy. Stromy dach prezbiterium, wyższy od niego dach nawy i charakterystyczna bryła dzwonnicy dają wrażenie kompozycji świadomej i celowej. A przecież kościół powstawał etapami, przez blisko dwieście lat, jako dzieło wielu autorów nie znanych nawet z  nazwiska…
Fundatorką świątyni była księżna Anna Kiejstutówna, żona księcia Janusza I. Z jej inicjatywy zbudowano w latach 1409 – 11 niewielki jednonawowy kościółek. Tylko prezbiterium przykryto sklepieniem – nad nawą wykonano belkowy strop.
W latach 1492 – 97 podwyższono korpus kościoła, tym razem nakrywając go sklepieniem, dobudowano też boczne nawy. Wtedy też najprawdopodobniej rozpoczęto budowę dzwonnicy, która swój dzisiejszy kształt uzyskała w końcu XVI wieku. Podwyższono ją wtedy do trzech kondygnacji i zwieńczono gotycko-renesansowymi schodkowymi szczytami.
Podczas wojen szwedzkich spłonął dach i wnętrze kościoła. Odbudowano go już w stylu barokowym; na szczęście dzwonnicy nie przebudowano. Dokonane w wieku XVII przeróbki trudno uznać za korzystne. Przebudowano kaplice a piękne gotyckie wątki ceglanych murów ukryto pod warstwą tynku. W następnym stuleciu stan kościoła był już tak zły, że rozważano jego rozbiórkę. Ulegał on licznym i zdecydowanie nieudanym przeróbkom. Najpierw nadano mu cechy angielskiego gotyku, by później poszukiwać form pseudoromańskich i pseudogotyckich.
W latach 1906 – 16, z inicjatywy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, zaczęto przywracać świątyni jej pierwotny kształt. Brali w tym udział tak znani architekci jak Stefan Szyller czy Józef Dziekoński. Skuto tynki, odtworzono sklepienia i trójkątne szczyty. W okresie międzywojennym prace kontynuowano pod kierunkiem architekta K. Jakimowicza.
W roku 1939 kościół został uszkodzony. Podczas powstania w tym re-jonie miasta toczyły się ciężkie walki. Ogień artyleryjski i bomby lotnicze prawie całkowicie zniszczyły kościół. W 1945 roku ruiny zabezpieczono, a dwa lata później rozpoczęto odbudowę. Prowadzone etapami prace zakończono w 1966 roku, przywracając kościołowi i dzwonnicy gotycko-renesansowe formy.