TOSZEK Zamek

Początki toszeckiego zamku, podobnie jak i innych zamków śląskich, rozpoczynają się od fazy grodowej. W wieku XII lub na przełomie XII i XIII stulecia powstał tu gród drewniano-ziemny. Siedzibą kasztelanii stał się przed rokiem 1222. W okresie feudalnego rozdrobnienia otaczające Toszek ziemie oraz sam gród należały do książąt raciborsko-opolskich, a później bytomsko-kozielskich. Zamek murowany wznosić zaczęto na przełomie wieków XIV i XV. Z fazy tej, obejmującej kamienne umocnienia otaczające dziedziniec, o powierzchni ponad 440 metrów kwadratowych, zachowało się sporo elementów, choć ich czytelność zakłócona została przez późniejsze przebudowy.
W roku 1429, podczas działań wojennych zamek, został w poważnym stopniu zniszczony przez husytów. Odbudował go w latach 1433-80 książę oświęcimski, Przemysław. W roku 1532 zamek był już we władaniu Habsburgów, którzy w roku 1557 przekazali go rodzinie Redernów: najpierw jako lenno, a od 1592 na własność. W roku 1570 na zamku wybuchł pożar, ale odbudowa, a przy niej rozbudowa, nastąpiły bardzo szybko.
W latach 1639-1707 „panowali” na zamku w Toszku Colonnowie, a przebudowa z lat 1660-66 dokonana została z ich inspiracji i funduszy. Przy prowadzonych tu robotach działał Giovanni Seregni, jak nietrudno zorientować się po nazwisku – pochodzący z Italii. Po Colonnach nastali Posadowscy, którzy w latach 1759-83 przebudowali stajnie na oranżerię. W roku 1811 zamek, należący wówczas do rodu von Gaschin, spalił się tak doszczętnie, że prawie wszystkie jego obiekty zaczęły odtąd popadać w ruinę. Pierwsze próby odbudowy prowadzić zaczął architekt Bodo Ebhardt w roku 1925, ale metodyczne i systematyczne prace zaczęły się dopiero po II wojnie światowej i dzięki nim można powiedzieć, że toszecki zamek powrócił do dawnej świetności.
Nieregularny kształt obwodu murów pierwotnego zamku – owalny od strony południowej i wschodniej – jest odbiciem układu obwarowań grodu. Proste odcinki murów od północy i zachodu wzięły się zapewne stąd, że pierwotnie stały tam jakieś prostokątne w planie budynki. Wjazd do zamku znajdo-wał się od strony wschodniej, poprzez przerzucony nad fosą most i mocno wysunięte ku wschodowi przedbramie.
W fazie zawdzięczanej rodowi Redernów, z budulca uzyskanego z rozebranego przedbramia powstał wysunięty ryzalitowo budynek bramny a od strony dziedzińca dom mieszkalny, z dwiema flankującymi go od południa cylindrycznymi wieżyczkami. Dalej ku wschodowi pojawiło się trapezowe w planie przedbramie, bronione przez dwie basteje na narożnikach i jeszcze dwie, po obu stronach bramy, w kurtynie wschodniej.
W czasach Colonnów, w latach 1650-66 nastąpiła trzecia faza budowy toszeckiego zamku. W jego zachodniej części zbudowany został prostokątny w planie nowy dom mieszkalny, dostawiony od zewnątrz do istniejącego muru obwodowego. Od strony dziedzińca przy nowym domu stanęły dwie czterokondygnacyjne, kwadratowe w planie wieże. Od północy do muru dobudowano stajnie, lokalizując je także od zewnętrznej strony muru. I taki właśnie kształt zachował do pożaru w roku 1811 śląski zamek po polsku nazywany Toszek, zaś w języku niemieckim Tost.