TORUŃ Katedra św. św. Janów /1/

Nad południową częścią przylegającego do Wisły toruńskiego Starego Miasta góruje ceglany masyw świętojańskiej katedry. Patronów świątynia ma dwóch: św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelistę. Katedrą jest od niedawna – od roku 1992 – kiedy utworzona została diecezja toruńska.
Historia toruńskiej katedry, pierwotnie staromiejskiej fary, zaczęła się już w XIII stuleciu. Pierwsza wzmianka w dokumentach pochodzi z roku 1233 – w przywileju lokacyjnym Torunia znalazł się tekst dotyczący uposażenia parafii a w roku 1257 wzmiankowany jest już kościół parafialny. Prowadzone ostatnio badania archeologiczne odsłoniły w nawie głównej i w prezbiterium fragmenty ceglanej budowli, znacznie mniejszej od dzisiejszej świątyni, zamkniętej od wschodu wielobocznie i opiętej przyporami.
Kolejność powstawania poszczególnych elementów kościoła wciąż budzi wśród specjalistów spory. Pierwszy kościół, ten z lat 1233 – 1255 jest praktycznie nie znany. Wiadomo tylko że strawił go pożar w czasach Ludwika von Baldersheim /1263 – 69/, pewne jest jednak, że toruńska świątynia swój dzisiejszy kształt zawdzięcza przebudowom z XIV i XV wieku. Następna chronologicznie  budowla /tzw. drugi kościół/ była znacznie mniejsza i niższa od obecnej. Posiadała trójprzęsłowe prezbiterium i trzynawowy, halowy korpus – z nawami o niemal równej szerokości – a od zachodu wieżę. Po pożarze z roku 1351 kościół odbudowywano do roku 1388 a efekt tych prac otrzymał miano „trzeciego kościoła”. Być może już wówczas przedłużono go ku zachodowi o dodatkowe przęsło i nieco podwyższono. Z tego okresu pochodzi także zakrystia, dobudowana do północnej ściany prezbiterium, nakryta krzyżowo – żebrowymi sklepieniami, o żebrach wspartych na rzeźbionych wspornikach, przedstawiających Chrystusa Męża Boleści, Matkę Boską Bolesną oraz apostołów i świętych, w tym również patronów kościoła.
Od lat 40. XIV wieku do początków XV stulecia dobudowywano po bo-kach korpusu rzędy płytkich kaplic, dzisiaj otwartych arkadami do naw na całej swojej szerokości. Zachowane spisy wikarych obsługujących kaplice z 1394 i 1398 roku świadczą, że czynne były wówczas tylko kaplice od strony północnej.
W roku 1402 ukończono wieżę przykrywając ją ołowianym dachem. Jednak już po czterech latach jedna trzecia wieży zawaliła się. Zburzono ją więc całą i w roku 1407 położono kamień węgielny pod nową wieżę. W roku 1417 przyziemie wieży zakończył kierujący robotami mistrz Jakub. Dwie górne kondygnacje budował w latach 1428 – 33 inny murator, mistrz Hans Gotland.