STARY WIELISŁAW – Kościół parafialny

Stary Wielisław leży w Kotlinie Kłodzkiej, w pobliżu Polanicy. Parafialny kościół, którego patronką jest święta Katarzyna notowany jest w dokumentach już w roku 1300. Papież Bonifacy VIII wyróżnił go, nadając mu specjalną bullą liczne przywileje, w tym także tytuł „przybytku niebieskiego”. Podczas wojen husyckich kościół spłonął / 1428 rok/ ale z pożaru ocalała figurka Najświętszej Marii Panny, słynąca potem łaskami i stanowiąca cel licznych pielgrzymek, szczególnie w XVI i XVII stuleciu. Piętnastowieczny kościół rozbudowano w stuleciu następnym. Niewielki, ale pełen uroku obiekt pozostawał katolicką świątynią nawet w okresie reformacji.
Przechowywana w kościele figura Najświętszej Marii Panny przedstawia Marię jako służebnicę w świątyni. Ten dosyć rzadki temat ikonograficzny wywodzi się z tekstów starochrześcijańskich, mówiących o przyprowadzeniu trzyletniej Marii do świątyni i pozostawieniu jej tam wraz z innymi dziewczętami w charakterze służebnicy. Specjalne uroczystości liturgiczne mające na celu upamiętnienie tego wydarzenia wprowadził kościół wschodni już w VII wieku ale w literaturze obrządku łacińskiego zainteresowano się tym tematem dopiero w stuleciu X. Oficjalne ustanowienie Święta Prezentacji Marii w Świątyni nastąpiło dopiero w dniu 21 listopada roku 1372. Właśnie w XVI stuleciu wykonano dla mediolańskiej katedry figurkę Marii Służebnicy. Figurka i związany z nią kult stał się w krótkim czasie niezwykle popularny – pojawiły się liczne naśladownictwa figurki, głównie rzeźbiarskie, ale także malarskie i graficzne.
Najwcześniejszą ze znanych kopii mediolańskiej figurki była rzeźba z Bonn, pochodząca jeszcze z tego samego stulecia. W Polsce pojawiła się do-skonała kopia w Sarbiewie na Mazowszu /obecnie w muzeum diecezjalnym w Płocku/, będąca wiernym naśladownictwem włoskiego pierwowzoru. Następnym zaś „ogniwem łańcucha” jest figurka ze Starego Wielisławia. Niemiecka literatura mówi , że przypomina ona  rzeźby tyrolskie. Inne, również niemieckie opracowanie podaje, że rzeźba ta pierwotnie była przedstawieniem Marii w szacie z kłosami, ale bez chusty na głowie. Chusta miałaby pojawić się dopiero w czasach baroku i figurka odtąd przedstawiała Marię jako Matkę Boską Bolesną. Pozostawiając uczonym ich naukowe spory, pewne jest że figurka ze Starego Wielisławia jest czymś zupełnie wyjątkowym – niezależnie czy widzi się w niej obiekt religijnego kultu czy tylko dzieło sztuki.