RESZEL Zamek biskupów warmińskich

Chociaż warmiński Reszel prawa miejskie uzyskał w roku 1337, to drewniana krzyżacka strażnica powstała tu znacznie wcześniej – zachowały się wzmianki o niej już z roku 1241. Strażnica powstała zresztą w miejscu jesz-cze starszego pruskiego grodu, wykorzystując miejsce o naturalnej obronności, w rzecznym zakolu. W roku 1273 Krzyżacy przekazali strażnicę warmińskiemu biskupowi, zaś budowę obecnego, murowanego zamku rozpoczęto w roku 1350.
Zamek usytuowany jest na wysokim wzgórzu, z wykorzystaniem stromych ścian rzecznego jaru, odcinających wzniesienie od południa i wschodu. Budowla ma plan kwadratu, w którego środku mieści się dziedziniec, także kwadratowy. Skrzydła wschodnie i południowe tworzą budynki mieszkalne – do roku 1822 przylegały do nich piętrowe arkadowe krużganki. Od zachodu i północy dziedziniec zamykają mury kurtynowe z gankami obronnymi. Do murów dostawione są dwukondygnacyjne budynki o wąskim trakcie, przy-kryte pulpitowym dachem. W środku kurtyny zachodniej znajduje się brama wjazdowa umieszczona w ryzalitowo wysuniętej wieży, nakrytej namiotowym dachem. Otwór bramny był przesklepiony ostrołukowo i zaopatrzony w prowadnicę brony. Na narożniku północno zachodnim wzniesiono potężną wieżę – dołem prostopadłościenną, w wyższych partiach cylindryczną. Zamek sprzężony był z murami miejskimi, stanowiąc istotny element fortyfikacji miasta.
Badania wykazały, że najstarszą budowlą zamkową było jego wschodnie skrzydło, zbudowane około roku 1350 przez biskupa Jana I z Miśni. Skrzydło południowe, przeznaczone na mieszkania biskupa, powstało nieco później – budując je wykorzystano wcześniejszy mur kurtynowy gruby na 3 me-try. Miało to miejsce między rokiem 1374 a 1401, za czasów biskupa Henryka III Sorboma.
Na przełom XIV i XV stulecia datuje się trzecią fazę powstawania reszelskiego zamku. Polegała ona na przebudowie zachodniego skrzydła, poprzez adaptacje podcieni przy bramie wjazdowej. Po włączeniu Warmii do Korony, około roku 1505 wybudowano nowy pierścień murów otaczających zamek, z półcylindrycznymi bastejami wzmacniającymi mury od strony północnej, od której teraz prowadził wjazd do zamku. Ostatni kompleksowy remont prowadzono w latach 1594 – 97, w czasach biskupa Andrzeja Batorego.
Pod koniec XVIII stulecia zamek adaptowano na więzienie. Pożar z roku 1807, wywołany przez więźniów, na wiele lat uczynił z zamku opuszczoną ruinę. Wprawdzie w XIX wieku kilkakrotnie podejmowano próby odbudowania zamku, ale prawdziwie kompleksowa odbudowa nastąpiła dopiero po ro-ku 1976.
Podczas poprzedzających odbudowę badań odkopano na narożniku południowo wschodnim ślady po wieży, podobnej do tej, która się zachowała. Odsłonięto także relikty wczesnośredniowiecznego grodu z resztkami drewniano – ziemnego wału.