21. PIAZZA SIGNORIA

Autor: Roman Mirowski

Dwa średniowieczne place do dzisiaj kształtują wygląd florenckiej Starówki: plac katedralny noszący nazwę Piazza San Giovanni i będący religijnym centrum miasta oraz Plac Signorii stanowiący jego centrum polityczne. Obydwa place połączone są Via Calzaioli, uliczką przeznaczoną tylko dla mieszkańców miasta, bowiem, rolę tranzytowej arterii komunikacyjnej pełniła równoległa do niej inna ulica, posiadająca między Piazza San Giovanni a Ponte Vecchio aż trzy nazwy: Via Roma, Via Calimala i Via Por S. Maria. Dziś, gdy plac wyłączony jest z ruchu kołowego nie ma to już większego znaczenia. Ale kiedyś, gdy plac dopiero się kształtował, takie wyłączenie go z ”ruchu” nadawało mu charakter bardziej reprezentacyjny, raczej charakter otwartego „salonu” niż targowego placu.
Ten plac, zaliczany do najpiękniejszych w całej Italii, powstawać zaczął w wieku XII a potem /XII – XIV w./ był systematycznie powiększany przez wyburzenia – taki los spotkał między innymi domy Ubertich i Faraboschich, a także innych zamożnych rodzin gibelińskich.
Plan placu byłby zbliżony do nieregularnego prostokąta, gdyby nie wielka bryła Palazzo Vecchio, zajmująca jego południowo – wschodnią ćwiartkę. Potężna bryła Pałacu z wieńczącym go krenelażem i strzelistą wieżyczką stanowi dominujący akcent placu Signorii. Obok wznosi się Loggia dei Lanci, od nazwiska autora zwana też Loggią Orcagni, zbudowana w latach 1376 – 82 z przeznaczeniem na miejsce obrad Signorii.. Dziś jej trójprzęsłowy ganek stanowi wielką, otwartą galerie rzeźby, zawierająca takie arcydzieła jak: Perseusz Celliniego, Porwanie Sabinek Giambologni czy Herkules i Centaur tegoż samego autora. Szlachetność proporcji Loggii sprawiła, że Michał Anioł rzucił propozycję, aby arkady jej przedłużyć i poprowadzić wokół całego placu, nadając mu jednorodny charakter.
„Zakłócona” przez gmach Palazzo Vecchio regularność placu, dzięki rzeźbom umieszczonym wzdłuż jego frontowej linii zabudowy, zyskuje całkiem nowe walory. W wieku XVI ta część placu „zaludniła” się licznymi posągami, ustawionymi przed Palazzo Vecchio i dalej, aż do Via dei Cerchi. usytuowane niemal w jednej linii posągi dzielą plac na dwie części: dwukrotnie większą część zachodnią i mniejszą część wschodnią, tworzącą jedynie tło dla rzeźbiarskich arcydzieł. Najwybitniejszym dziełem jest tu bez wątpienia Dawid Michała Anioła, wyrzeźbiony pomiędzy rokiem 1501 a 1504. Długo radzono gdzie najkorzystniej ustawić Dawida, wreszcie sprawę rozstrzygnął sam Michał anioł, proponując lokalizacje na osi uliczki Vacchareccia, gdzie dla niezwykle białego posągu znakomicie skontrastowane tło stanowić miała chropowata rustyka Palazzo Vecchio.
„Skala” wyznaczona przez rzeźbę Michała Anioła staje się na Piazza Signoria niemal obowiązkowa. Kolejne dzieła umieszczone na tym placu nawiązują do niej. Obok Dawida, po drugiej stronie portalu Palazzo Vecchio staje Herkules Bandinellego /rok 1534/. W pobliżu Marzocco, kamiennego lwa z godłem Florencji /ustawionego tu dodać trzeba, jeszcze przed Dawidem/, powstaje w latach 1563 – 75 Fontanna Neptuna, dzieło Bartolomea Ammanatiego i współpracowników. Zlokalizowana przy narożniku Pałacu fontanna jest kompozycja wielu rzeźb, której centralny punkt stanowi postać Neptuna wykonana z olśniewającego /przy włoskim słońcu!/, białego carraryjskiego, marmuru – z tej też przyczyny Florentczycy posąg boga mórz nazywają Il Biancone. Jego powóz ciągną koniki morskie a wokół, na obrzeżach basenu, siedzą odlane z brązu – dzięki pokrywającej je patynie zielone – posągi nimf, faunów i innych morskich stworów. Twórcą ich, jak również ustawionego obok fontanny konnego posągu Wielkiego Księcia Toskanii, Cosima I de Medici, jest Giambologna. Giambologna, inaczej Giovanni da Bologna, jest postacią wielce interesującą. Wcale nie pochodził z Bolonii; był Flamandem urodzonym w 1529 roku w Douai koło Boulogne. Do Italii przybył w roki 1555 a dwa lata później osiadł na stałe we Florencji. Zdaniem Karola Estreichera, Giambologna: „…należy do najwybitniejszych rzeźbiarzy we Włoszech w okresie manieryzmu między stylem Michała Anioła a Berniniego…”
Wykonany w roku 1594 posąg Medyceusza ustawiony jest na cokole ozdobionym płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z życia Księcia: Wejście Cosima I do Sieny, Nadanie insygniów władzy książęcej przez Piusa V, Nadanie tytułu Wielkiego Księcia przez Senat Toskanii.
Dzięki dziełu Giambologni pomnik księcia, człowieka któremu Florencja tak wiele zawdzięcza, do dnia dzisiejszego stoi w pobliżu Pałacu, gdzie jako osiemnastolatek zamieszkał w roku 1537.