049. PARIS 22 NOTRE DAME 2. Widok od strony Sekwany

Jako datę ukończenia budowy Katedry zazwyczaj przyjmuje się rok 1345. Oczywiście prace budowlane przy świątyni jeszcze wykonywano, bowiem każda budowla potrzebuje remontów, a te stają się okazją do wprowadzenia zmian. Szczególną aktywność wykazał w tej materii Violet leDuc, w którego mniemaniu katedra była za mało gotycka i wymagała stosownych ulepszeń. Ówczesne standardy konserwatorskie pozwalały na daleko idące ingerencję, przez co około połowy wieku XIX katedrę poddano „regotyzacji, wprowadzając między innymi słynne „gargulce” (w Polsce nazywano je maszkaronami), tak straszne i pokraczne, że przy nich dzwonnik Quasimodo mógłby uchodzić za kanon męskiej urody.

Katedra imponuje też swą skalą. Jej wnętrze może pomieścić ponad 9 tysięcy ludzi, a wymiary są porównywalne z wymiarami boiska do piłki nożnej. Ogromna – 10 metrów średnicy – jest też rozeta z fasady głównej, choć z odległości robi raczej wrażenie dzieła jubilera a nie kamieniarza. Niezwykły kunszt średniowiecznych rzeźbiarzy i kamieniarzy ukazują portale. Nad portalami umieszczono tak zwaną galerię królów, składającą się z dwudziestu ośmiu posągów królów Judei i Izraela. W czasach Rewolucji Paryżanie, reagujący gwałtownie na samą nazwę „galerii królów” podejrzliwie dopatrując się w wyrzeźbionych posągach postaci francuskich władców – w roku 1793 usunęli je. W tym konkretnym przypadku następujący w historii Francji po Rewolucji okres Restauracji dotyczył prócz przywrócenia instytucji  monarchii także odrestaurowania ”okaleczonych” przez Rewolucję zabytków. Królowie z paryskiej Katedry wrócili na swoje dawne miejsce …