MODLNICA Kościół parafialny

Modlnica jest wsią leżącą kilkanaście kilometrów na zachód od krakowskiego rynku, dzisiaj niemal na obrzeżach miasta. Jak na niewielką wieś – Modlnica jest dość hojnie obdarzona zabytkami. Jest tu interesujący zespół dworsko parkowy, ale znacznie od niego cenniejszym jest stojący po drugiej stronie drogi drewniany kościół z XVI stulecia.
Modlnicki kościół pod wezwaniem św. Wojciecha zbudowany został w roku 1553. Zachowała się umowa zawarta na tę okoliczność pomiędzy proboszczem, Jakubem Biskupicem, zwanym Pontyficjuszem (pochodzącym ze znanej krakowskiej rodziny mieszczańskiej) oraz panem Jakubem Śladkowskim, dzierżawcą położonego w pobliżu Zabierzowa. Śladkowski przyjmuje na siebie obowiązek wybudowania kościoła według precyzyjnie wskazanego przykładu: „na wzór kościoła w Jangrocie w kształcie krzyża”. Szesnastowieczny kościół z pobliskiego Jangrota już nie istnieje – zastąpił go klasycystyczny obiekt ufundowany przez biskupa Jana Pawła Woronicza. Znane są jednak inne wzorce obejmujące tę samą grupę kościołów do których należy też modlnicka świątynia.
Naukowa nazwa tej grupy, wyodrębnionej przez profesora Ryszarda Brykowskiego, brzmi: gotyckie lub późnogotyckie drewniane kościoły małopolskie z płytkim transeptem kaplicowym. O ile zazwyczaj gotyckie kościoły drewniane miały nawę wyraźnie od prezbiterium szerszą, to w tej grupie kościołów prezbiterium i nawa mają tę sama szerokość. Charakterystyczne jest także pojawienie się po obu tronach wschodniej części nawy symetrycznych przybudówek na kształt transeptu, zawierających kaplice i nadających kościołowi plan krzyża. W starszych od modlnickiego kościołach z Humnisk i Straszęcina nieco inaczej rozwiązano dachy nad kaplicami – tam miały one formę daszków pulpitowych. Jedynie w Modlnicy (może właśnie na wzór Jangrota?) pojawił się bardzo piękny, o miękkich liniach, daszek trójpołaciowy.
W roku 1622 północna przybudówka została wyburzona. Jej miejsce zajęła murowana kaplica ufundowana przez ówczesnych właścicieli wsi – rodzinę Kucharskich. Najprawdopodobniej w tym samym czasie – jak podejrzewa Marian Kornecki – mogła ulec skróceniu południowa kaplica, „przyjmując postać płytkiego ryzalitu”. Równocześnie z budową murowanej kaplicy Kucharskich wzniesiono nową – także murowaną – zakrystię. Ostatnie zmiany to dobudowa obszernej, zachodniej kruchty (lata 1878-9) i niewielkiej kruchty południowej, dostawionej do kaplicy.
We wnętrzu podziwiać można dwa gotycko-renesansowe portale (jeden z nich ma nadproże wycięte w łuk „oślego grzbietu”) oraz przepiękne polichromie. Ich fundatorem był krakowski patrycjusz, Mikołaj Salomon, właściciel Modlnicy od roku 1530, zaś realizatorem, który jednak zakończenia dzieła nie doczekał, był proboszcz, Jakub Pontyficjusz. Warto wspomnieć, że proboszcz, żyjący w latach 1502-53, był nie tylko księdzem, lecz także znanym lekarzem, a kwestia wykonania polichromii zawarta była w umowie z panem Śladkowskim, gdzie zapisano o „podniebieniu” zdobionym „pozłacanymi kulami i odpowiednim malowidłem”. Na stropie wymalowano więc kasetony, zaś tematyka polichromii – dzieła już w pełni renesansowego – obejmuje genealogię Chrystusa, cykl pasyjny oraz sceny moralizatorskie.
Przy kościele, od strony drogi, stoi drewniana dzwonnica, prawdopodobnie z wieku XVII, w której wisiały dzwony: jeden z roku 1498(?), drugi z 1542.