LUBLIN Kościół kapucynów

 Pojawienie się w Polsce kapucynów związane jest z wiedeńska odsieczą króla Jana III Sobieskiego, który – udając się pod Wiedeń – ślubował, że jeżeli uda mu się odnieść zwycięstwo, ufunduje kapucynom kościół w Warszawie. Budowę warszawskiego kościoła, według projektu królewskich architektów: Izydora Affaity i Augustyna Locciego zakończono w 1692 roku. Podobno pierwszą koncepcje tego kościoła przygotował Tylman  z Gameren, ale kapucyni odrzucili projekt jako zbyt okazały i sprzeczny z surową regułą zakonu. Wprawdzie zakonne konstytucje nie zawierały szczegółowych wytycznych jak wyglądać ma kościół, określały jednak, ze ma być ubogi, bez żadnych ozdób czy polichromii.
Zakon kapucynów swe powstanie zawdzięcza wędrownemu włoskiemu eremicie nazwiskiem Matteo Bassi. W latach dwudziestych XVI stulecia Bassi zaczął przeciwstawiać się odchodzeniu od reguły św. Franciszka. Ale musiał upłynąć cały wiek, aby papież Paweł V zatwierdził nowemu zakonowi prawo do samodzielnej egzystencji.
Kościół kapucynów wzniesiony przy Krakowskim Przedmieściu w Lublinie jest czwartą fundacją dla tego zakonu w Polsce, po Warszawie, Krakowie i Lwowie. Architektura lubelskiego kościoła bardzo przypomina świątynie warszawską, nawiązując też do macierzystego kościoła kapucynów przy Via Vittorio Veneto w Rzymie: Santa Maria della Concezione. Kościół zbudowany został na planie wydłużonego prostokąta, jednonawowy, z nieco węższym prezbiterium, którego przedłużenie stanowił chór zakonny. Po obu stronach prezbiterium umieszczono dwie kaplice nakryte kolebkowym sklepieniem, nad którymi wykonano oratoria. Przy nawie zaprojektowano po dwie kaplice z każdej strony, łącząc je z kaplicami przy prezbiterium. Od strony wejścia nawa poprzedzona jest kruchtą otwierającą się do wnętrza kościoła trzema arkadami.
Frontowa elewacja kościoła zwieńczona jest trójkątnym szczytem, na którym na kamiennym postumencie znajduje się krzyż. Szczyt wspiera się na dwóch parach toskańskich pilastrów, a dachy kaplic, stanowiących jakby nawy boczne, przysłonięte są trójkątnymi spływami opartymi na prostokątnych ścianach, których zakończenia zaakcentowane są posągami św. św. Piotra i Pawła. Na osi fasady znalazło się zamknięte półkoliście okno, pod nim płycina z obrazem o religijnej treści, a na dole prostokątny, kamienny portal.
Fundatorem lubelskiego kościoła był marszałek wielki litewski Paweł Karol Sanguszko, który w dniu 2 grudnia 1723 roku zawarł w Lubartowie umowę z warszawskim architektem Karolem Bayem. Według umowy, Bay zobowiązany był wybudować w ciągu pięciu lat kościół i klasztor. Koszty budowy obliczono na 133 684 florenów polskich. Kamień węgielny położono w dniu 23 maja 1726 roku – a pracami kierował prawdopodobnie bratanek Ka-rola, Jan Bay, jeszcze bardzo młody, ale już wysoko ceniony rzeźbiarz i architekt. Określony w umowie termin nie został dochowany – konsekracja i przekazanie zakonnikom klasztoru odbyło się dopiero w 1733 roku. Szczupłość funduszy zakonu kapucynów sprawiła, że kościół i klasztor niewiele się do dzisiaj zmieniły – zamiast kosztownych przeróbek, ograniczono się właściwie do niezbędnych remontów.