KRAKÓW Kościół Mariacki /3/

Wnętrze Mariackiego kościoła wspaniałością niczym nie ustępuje jego bryle. Wysoka na 28 metrów nawę przykrywa sklepienie z siatka kamiennych żeber. Prezbiterium nakryte jest sklepieniem gwiaździstym. Pierwotne  wykonane było w roku 1422 przez mistrza Czipsera, obecne jest efektem przekształceń dokonanych pod koniec XIX stulecia. Polichromie zdobiące wnętrze wykonano w tym samym mniej więcej okresie. O ich poziomie świadczyć mogą same nazwiska twórców – Jana Matejki i współpracujących z nim Mehoffera i Wyspiańskiego.
Wyposażenie kościelnych wnętrz pochodzi z różnych okresów – od gotyku, poprzez renesans i barok do czasów najnowszych. Samo wyliczenie mieszczących się w świątyni arcydzieł stanowiłoby pokaźnych rozmiarów listę, a wśród ich autorów właściwie nie brakuje żadnego z najwybitniejszych przedstawicieli poszczególnych stylów i epok. Jednak dziełem najznamienitszym, nie mającym sobie równego w całym niemal świecie – jest główny ołtarz kościoła, dzieło specjalnie z Norymbergi sprowadzonego mistrza Wita Stwosza.
Ołtarz jest poliptykiem o wymiarach 13 na 11 metrów wykonanym z lipowego drewna. Ponieważ ma już ponad pięćset lat, „przeżył” już kilka zabiegów konserwacyjnych, nie zawsze najlepiej wykonanych. Dziś posiada przywrócona mu późnogotycka kolorystyką, ale w wieku XVII i XVIII nie wyglądał tak wspaniale. W drugiej połowie XVIII stulecia omal go nie usunięto – sporządzono nawet projekt innego ołtarza.
Stwosz przyjechał do Krakowa w roku 1477, już jako w pełni ukształtowany artysta o niezwykle silnej indywidualności. Ołtarz ukończony został w 1489 roku, chociaż większość tworzących go rzeźb powstała już przed rokiem 1486. W uznaniu zasług i wielkości talentu, rajcy krakowscy zwolnili mistrza Stwosza z obowiązku płacenia podatku, mimo iż honorarium za ołtarz i tak stanowiło zawrotną kwotę.
Program ikonograficzny ołtarza opracowany został przez biegłego teologa i dotyczy żywota Patronki świątyni. W predelli, czyli podstawie ołtarza, umieszczone zostało Drzewo Jessego, czyli drzewo genealogiczne matki Boskiej. Na zamkniętych skrzydłach obejrzeć można sceny z życia Świętej Rodziny, a po ich otwarciu – sześć kolejnych płaskorzeźb: „Zwiastowanie”, „Boże Narodzenie”, „Pokłon Trzech Króli”, „Zmartwychwstanie”, „Wniebowzięcie” i „Zesłanie Ducha Świętego”. Część środkową wypełnia scena „Zaśnięcia” z Matka Boską w otoczeniu apostołów i umieszczone nad nią „Wniebowzięcie”. Jeszcze wyżej, jako zwieńczenie ołtarza, znajduje się scena „Koronacji”.
O dziele Wita Stwosza i sposobie w jaki przetworzył on treści teologiczne na artystyczne formy, tak pisze profesor Jan Samek: „…Skomplikowane, gwałtowne ruchy, silnie załamujące się szaty, bogate złocenia, dają niezwykłą ekspresją. Wrażenia to potęguje specyficzny naturalizm postaci, a także troska o pokazanie architektury, przyrody i wszelkich realiów życia codziennego; jedynie środkowa część przedstawiona jest na neutralnym tle. Tymi wszystkimi środkami posługiwał się artysta z ogromną swobodą…”.