KRAKÓW Kościół Mariacki /1/

Krakowski kościół Mariacki jest jedną z najbardziej znanych świątyń polskich, a w Krakowie ustępuje jedynie wawelskiej katedrze. Z Mariackiej wieży rozbrzmiewa codziennie w południe, na ogólnopolskiej antenie radio-wej, hejnał słuchany przez miliony Polaków – w Kraju i na obczyźnie.
Początki kościoła Mariackiego, a ściślej archiprezbiterialnego kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, sięgają XIII stulecia, kiedy to po przekazaniu kościoła św. Trójcy dominikanom zaistniała w latach 1221 –22 potrzeba budowy parafialnej świątyni dla krakowskich mieszczan. O tej najwcześniejszej świątyni niewiele było wiadomo – dopiero prowadzone w 1960 roku badania spowodowały odkrycie na głębokości 3 – 4,5 metra /pod dzisiejszym poziomem posadzki/ fundamentów i fragmentów murów romańskiego, halowego kościoła. Był on orientowany /prezbiterium skierowane było na wschód/ i miał około 30 metrów długości. W znoszono go z kamiennej kostki wapiennej, do narożników używając znacznie większych ciosów z piaskowca. Czteroprzęsłowy korpus budowano w tak zwanym systemie wiązanym – jednemu przęsłu nawy głównej odpowiadały dwa naw bocznych. Od zachodu korpus zamykały wieże.
Chociaż budowy romańskiej świątyni nigdy nie dokończono – prze-szkodził temu tatarski najazd w roku 1241 – to jednak odegrała ona istotną rolę przy lokacji Krakowa w 1257 roku. Przy wytyczaniu siatki ulic liczono się z lokalizacją kościoła, stąd widoczna do dziś nieregularność wschodniego narożnika Rynku.
Budowę kościoła gotyckiego rozpoczęto w latach 1290 – 1300, wykorzystując fragmenty romańskich fundamentów i murów. Powstała budowla trzynawowa, halowa – podobnie jak jej romański pierwowzór – choć zbudowana z cegły. Konsekracji dokonano w roku 1320.
Decydującym dla dzisiejszego kształtu kościoła był wiek XIV. W latach 1355 – 65 wybudowano prezbiterium – stało się to dzięki hojności krakowskiego stolnika, Mikołaja Wierzynka Starszego, który w historii zapisał się również jako organizator uczty dla monarchów w roku 1364, wydanej z okazji zaślubin wnuczki Kazimierza Wielkiego z cesarzem Karolem IV. Było to pierwsze w Krakowie i w całej Polsce spotkanie na tak wysokim szczeblu, do dziś nie mające sobie równego.
W latach 1392 – 97 zbudowano dzisiejszy bazylikowy korpus kościoła. Pracami kierował mistrz Mikołaj Werner. Zastosowano tu rozwiązanie nazywane systemem filarowo – skarpowym lub po prostu krakowskim, po raz pierwszy użyte w wawelskiej katedrze. Przypomnę, że polegało ono na zastąpieniu umieszczanych nad nawami bocznymi /jak w katedrach francuskich czy angielskich/ łuków odporowych, przenoszących siły poziome ze sklepień nawy głównej –  odpowiednio wzmocnionym filarem pomiędzy nawą główna i boczną. W tym systemie boczne ściany nawy głównej podzielone są dobudowanymi od zewnątrz masywnymi skarpami /przyporami/, które we wnętrzu kościoła widoczne są jako poszerzenie filarów rozdzielających nawy kościoła, a których zadaniem jest kierowanie poziomej siły odporu sklepień w dół, do fundamentów budowli.