KÓRNIK Zamek /1/

Miasto Kórnik położone jest na południowy wschód od Poznania, w odległości około dwudziestu pięciu kilometrów, przy drodze prowadzącej do Środy, dawnej siedziby sejmików  województw poznańskiego i kaliskiego. Pierwsze wzmianki o Kórniku pochodzą z roku 1364. Właścicielami mia-steczka i okolicznych dóbr byli wówczas Górkowie herbu Łodzia, należący do najzamożniejszych i najbardziej wpływowych wielkopolskich rodzin.
Rezydencja kórnicka założona została najprawdopodobniej właśnie w drugiej połowie XIV stulecia przez poznańskiego biskupa Mikołaja Górkę i jego brata Wyszotę. Nie jest to jednak wiadomość pewna, bowiem niektórzy badacze twierdzą, że wymieniona w dokumentach informacja o castrum biskupa Mikołaja, mogła dotyczyć innego obiektu, a mianowicie położonego w podobnych warunkach terenowych zamku w pobliskim Runowie. Jednak już z całą pewnością przyjąć można, że kórnicki zamek istnieć musiał w pierwszej ćwierci XV wieku, bowiem zachowała się (chociaż tylko w odpisie) umowa z roku 1426 zawarta pomiędzy dwoma Mikołajami: kanclerzem kapituły poznańskiej, Mikołajem Górką oraz Mikołajem, cieślą z Poznania. Umowa dotyczyła wykonania robót ciesielskich związanych z dokończeniem budowy. Spory zakres tych robót sprawił, że niektórzy naukowcy twierdzą, że ówczesny zamek musiał być w przeważających częściach wzniesiony z drewna. Z tamtego okresu zachowały się jednak mury, do dziś widoczne w zamkowych piwnicach, wykonane z gotyckiej cegły i wielkich kamiennych głazów. Według dokonanych w roku 1957 badań, pierwotny zamek składał się z dwóch równolegle względem siebie usytuowanych budynków mieszkalnych, ustawionych na osi północ południe, połączonych murami i przedzielonych wąskim dziedzińcem.
Po przebudowie dokonanej w pierwszej połowie wieku XVI zamek nadal posiadał plan nieregularnego czworokąta. Na narożnikach północnych pojawiły się okrągłe baszty, a dwa pozostałe naroża wzmocnione zostały skarpami. Zamek otaczała fosa a wjazd prowadził od strony północnej po zwodzonym moście. W trzeciej ćwierci tegoż samego stulecia, ostatni z Górków, wojewoda poznański Stanisław, przebudował i ozdobił kórnicki zamek, nadając mu charakter renesansowej rezydencji, nie pozbawionej jednak walorów obronnych – Stanisław Sarnicki scharakteryzował go wówczas tymi słowami: „arx est murata ad elegantiam et ad sustinendum quemis hostem”. Dowodem owej „elegancji” może być fakt pobytu na zamku Henryka Walezego podczas jego podróży na koronację do Krakowa.
Męska linia Górków wygasła w roku 1592. Teraz właściciele Kórnika zaczynają zmieniać się dość często. Są nimi Czarnkowscy (Adam Czarnkowski przyjmował na zamku w roku 1623 Zygmunta III), potem Grudzińscy a od 1675 roku Działyńscy. Tym razem już na ponad dwieście lat i to lat dla zamku najistotniejszych.