BIELSK PODLASKI Ratusz

Bielsk Podlaski, który prawa miejskie uzyskał dopiero u schyłku XV stulecia, należał do miast królewskich. Po Unii Lubelskiej przyznany został Koronie, stając się stolicą Ziemi Bielskiej a także siedzibą sądu ziemskiego Podlasia. Do połowy XVII stulecia miasto przeżywało okres świetności. Potem nastąpił blisko stuletni czas upadku, spowodowany wojnami – a w krótkich okresach pomiędzy wojnami – grabieżami i napaściami popełnianymi przez zbuntowane wojska. Koniunktura powracać zaczęła w drugiej połowie XVIII wieku.
W archiwach znajduje się dokument wspominający o istnieniu w Bielsku ratusza już w roku 1499. Ale jest także mało prawdopodobne by owa drewniana budowla dotrwała do XVIII stulecia. Miasto, określane po staro-polsku jako „drzewiane”, spłonęło prawie doszczętnie w roku 1591. Być może po tym pożarze ratusz odbudowano, ale w II połowie XVIII wieku, jak napisał w pamiętniku Michał Starzeński: „...w mieście nie było ani kościoła, ani ratusza, ani bruków…”
Inicjatorką budowy bielskiego ratusza była Izabela Branicka. Ona też poniosła znaczną część kosztów budowy. Resztę zapłaciło miasto. Projektantem i osobą nadzorującą budowę był Jan Sękowski – architekt, kapitan regimentu pieszego a także wykładowca architektury cywilnej i wojskowej w Wojskowej Szkole Budownictwa i Inżynierii w Białymstoku.
Budowa trwała około 5 lat – od 1776 do 1780 roku. Ratusz, którego plan oparty jest na prostokącie ze ściętymi narożnikami, zbudowany jest na środku rynku. Ma dwie kondygnacje i nakrywa go czterospadowy dach /sfazowany nad ściętymi narożami/. Wieńczy go wieża zegarowa z obeliskowym hełmem. Elewacje podzielone są boniowanymi pilastrami, przebiegającymi pomiędzy otworami okiennymi i na narożnikach. Główne wejście do ratusza wiodło od strony zachodniej – zaraz za wejściem znajduje się owalna sień ze schodami prowadzącymi na piętro. Ze względu na brak podpiwniczenia areszt, zresztą o bardzo małej pojemności, zlokalizowany był wprawdzie pod wieżą, ale za to na pierwszym piętrze.
Układ pomieszczeń a także rozmieszczenie otworów okiennych i drzwiowych ulegały zmianom. Na podstawie wcześniejszych badań architektonicznych, w trakcie przeprowadzanych ostatnio remontów, przywrócono im poprzedni kształt. Aż do roku 1970 ratusz pełnił funkcję dla której został wzniesiony. Potem przebudowano go na muzeum. Dziś mieszczą się w nim zbiory historyczne i etnograficzne związane z miastem i regionem. Ponieważ budynek ratusza, jak na potrzeby muzeum, okazuje się być stanowczo zbyt ciasny, może warto pomyśleć o przywróceniu mu jego pierwotnej funkcji ?