BARANÓW Zamek

W roku 1569 dobra baranowskie stały się własnością wielkopolskiej rodziny Leszczyńskich herbu Wieniawa. Budowę zamku rozpoczął Andrzej Leszczyński, lecz przygotowania do budowy poczynił prawdopodobnie już jego ojciec, Rafał.
Zamek w Baranowie zaliczany jest do najwspanialszych budowli rezydencjonalnych powstałych w Polsce w okresie późnego renesansu. Autorem wzniesionego w latach 1591-1606 dzieła jest jak się przypuszcza Santi Gucci, lub ktoś z grona jego współpracowników.
Zamek ma plan prostokąta, a na narożach opatrzony został smukłymi, okrągłymi basztami. Najpiękniejszym elementem Baranowa jest jego arkado-wy dziedziniec. Krużganki obiegają go z trzech stron, a od strony bramy do krużganków przylega prowadząca na piętro arkadowa  klatka schodowa z wachlarzowo biegnącymi stopniami.
Detal dziedzińca cechuje wyszukana elegancja; występują tu ulubione przez Santi Gucciego jońskie kolumny, tralkowa balustrada czy też motywy dekoracyjne w postaci rozet i guzów.
W roku 1677 Leszczyńscy sprzedali Baranów księciu Dymitrowi Wiśniowieckiemu. Wdowa  po Dymitrze, Teofila, wychodząc za mąż za księcia Lubomirskiego, wniosła mu w posagu dobra baranowskie wraz z zamkiem. Lubomirski podjął częściową przebudowę zamku, powierzając prowadzenie prac /w 1695 roku/ swemu nadwornemu architektowi Tylmanowi z Gameren.
Przebudowa polegała na dobudowie do zachodniego skrzydła galerii obrazów, a także na zmianach niektórych elementów: attyk, obramień okiennych, wystroju wnętrz.
Lubomirscy władali Baranowem do roku 1720. W wieku XVIII właściciele zmieniali się kilkakrotnie; byli to Sanguszkowie, Małachowscy, Potoccy i od 1795 Krasiccy. Na zamku przebywał często biskup Ignacy Krasicki. Po wielkim poecie pozostały pamiątki: krzesło i stół przy którym pisywał, portret pędzla Grassiego i liczne rękopisy.
W 1867 zamek zakupił na licytacji Feliks Dolański i aż do II wojny światowej zamieszkiwała w nim rodzina Dolańskich. Podczas działań wojennych zamek na szczęście nie uległ zniszczeniu. Wymagał jednak pilnego podjęcia  prac konserwatorskich, rekonstrukcji wnętrz a także znalezienia nowego użytkownika. Pracami projektowymi i realizacyjnymi pokierował profesor Alfred Majewski. Zakończono je w roku 1967. W komnatach zamkowych zorganizowano ekspozycję muzealną, a na piętrze urządzono pomieszczenia dla nowego „magnata”, którym został Kombinat Siarkowy z pobliskiego Machowa. Kiepska dziś kondycja finansowa polskiej siarki rodzi pytanie: kto będzie następnym „Panem na  Baranowie”?