16. BARGELLO

Autor: Roman Mirowski

Budowę pałacu Bargello rozpoczęto w roku 1255 przeznaczając go na siedzibę kapitana ludowego. Potem pałac rozbudowywano, aż do połowy trzynastego stulecia. Był to drugi, zarówno co do znaczenia, jak i wielkości, gmach cywilny średniowiecznej Florencji. Jego masywna trzykondygnacyjna bryła zwieńczona blankowaniem budziła respekt, tym bardziej iż kolejni użytkownicy pałacu z racji pełnionych urzędów i wykonywanych obowiązków, także budzili szacunek, mocno pewnie pomieszany ze strachem. W roku 1561 budynek był stał się siedzibą podesty / naczelnika administracji i wojska/ . Od roku 1574 urzędował tu prefekt policji / po włosku bargello/ i stąd wzięła się używana od tamtych czasów nazwa pałacu.
Przez blisko trzysta lat pałac pełnił posępną funkcję więzienia. Część komnat zamieniono na więzienne cele i sale tortur, a na przepięknym dziedzińcu, w miejscu gdzie dziś stoi cysterna, odbywały się egzekucje. Informowały o nich dzwony zawieszone na dostawionej od strony północnej wieży, zwanej „Volognana”. U schyłku XVIII wie-ku zniesiono karę śmierci a zgromadzone w Bargello narzędzia tortur spalono. W roku 1859 Tymczasowy Rząd Toskanii przeznaczył gmach na potrzeby Muzeum Narodowego, pierwszego w Italii. Po przeprowadzeniu prac konserwatorskich, którymi kierował Francesco Mazzei, w roku 1865 muzeum otwarto dla publiczności.
Bryła pałacu, zwarta, masywna, z niewielką ilością okien stanowi doskonały przykład florenckiego gotyku. Typowe dla owych czasów jest blankowane zwieńczenie pałacu, wysunięte poza lico elewacji i wsparte na arkadkach umieszczonych na konsolkach. Poszczególne kondygnacje rozdzielone są wąskimi gzymsami. Okna parteru są wąskie i ze względów obronnych umieszczone wysoko nad terenem – okna wyższych kondygnacji są już większe a rozwiązano je jako jedno- lub dwudzielne.
Najpiękniejszą i najbardziej malowniczą częścią pałacu jest jednak jego wewnętrzny dziedziniec. W 1319 roku zbudowano tu według projektu Tonego di Giovanni arkadową loggię, do której wejście prowadzi zewnętrznymi schodami. Schody te zaprojektował w roku 1367 Neri di Fioravanti. Ściany dziedzińca ozdabiają dziesiątki herbów sędziów sądów miejskich i poszczególnych prefektur policji a pod portykiem umieszczone są z kolei herby dawnych dzielnic Florencji, tak zwanych quartieri i sestieri. Heraldyczne dekoracje pałacu nie kończą się na dziedzińcu – na ścianach korytarza znajdują się herby podestów, pochodzące z wieku XIII i XIV.
Jednak podstawą bezcennej kolekcji Bargello nie jest heraldyka, lecz rzeźba, w tym szczególnie bogato reprezentowana renesansowa rzeźba toskańska. W sali do której wejście prowadzi z westybulu znajdują się wczesne dzieła Michała Anioła: Bachus z roku 1496, popiersie Brutusa /1504/, marmurowe tondo Pittich, przedstawiające Ma-donnę uczącą czytania Dzieciątko i małego Jana Chrzciciela . Kolekcję tej sali uzupełniają też dzieła innych artystów – Ammanatiego, Tribola czy Sansovina, którego Bachus miał konkurować z rzeźbą Michała Anioła, lecz konkurencji tej raczej nie sprostał. Jest tu także popiersie Cosima I de Medici wykonane z brązu przez Ben-venuta Celliniego, przeznaczone dla miasta Portoferraio na Elbie, a zabrane stamtąd w roku 1781. W loggii, do której wchodzi się schodami Neriego di Fioravante eksponowane są rzeźby szesnastowieczne, a w pomieszczeniu położonym na prawo od loggii, w dawnej Izbie Rady Naczelnej – dzieła Donatella: św. Jerzy z 1416 roku, marmurowy Dawid z 1408 i brązowy z 1430 roku. Są tu także konkursowe prace drzwi florenckiego Baptysterium. W kaplicy Podesty, gdzie swe ostatnie chwile przed egzekucją spędzali skazańcy znajdują się freski Giotta.
W innych salach zobaczyć można rzeźbiarskie dzieła /oprócz już wzmiankowanych/: Bandinellego, Benedetta da Maiano, Berniniego, Bertolda, Bruneleschiego, Daniela da Volterra, Desideria da Settignano, Ghibertiego, Giambologni, Michelozza, Mina da Fiesole, Rosellina, Verocchia. Osobna sala poświęcona jest Andrei della Robbia i jego dziełom z terrakoty. W sali Broni znajduje się wspaniała kolekcja militariów zawierająca eksponaty od średniowiecza do wieku XVII. Wreszcie trzy ostatnie sale: Sala della Torre z kolekcją gobelinów, Sala Medalierstwa gdzie eksponowane są przebogate zbiory medalierskie rodziny Medicich i Sala Podesty, w której znajdują się dzieła sztuki złotniczej, emalierskiej oraz pieczęcie i inne przedmioty wykonane z metalu .Chociaż Bargello od dawna nie jest więzieniem i nie posiada ani krat ani straży, wyjść z niego wciąż jest trudno. Zgromadzone w nim bezcenne dzieła sztuki nie pozwalają opuścić gmachu skuteczniej niż dawni strażnicy. Jest to też jedyne więzienie do którego chciałoby się powrócić…