04. PALAZZO VECCHIO

Autor: Roman Mirowski

Nazwa Palazzo Vecchio / czyli Pałac Stary/ jest trzecią z kolei nazwą, jaką historia obdarzyła ten imponujący obiekt .Gdy w 1294 roku przystępowano do budowy potężnego pałacu – fortecy miał się on nazywać Pałacem Priorów. Później, ponieważ mieściła się w nim florencka Signoria nazywano go Palazzo della Signoria. Od roku 1540 do 1550 pałac był książęcą siedzibą Cosima I de Medici, a gdy Medyceusze przenieśli się do Pałacu Pittich, Pałac Signorii zaczęto  nazywać Pałacem Starym.
W wieku XIX Pałac służył jako siedziba władz prowincji /1848-9 i 1859-60/ by wreszcie, gdy Florencja stała się stolicą Italii gościć w latach 1865-71 Izbę Deputowanych i Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Najstarsze fragmenty konstrukcji zaprojektowanej przez Arnolfa di Cambio pochodzą z końca XIII stulecia, ale całość budowli – przypominającej raczej fortecę niż ratusz -ukończona została dopiero około roku 1340. Trzon pałacu posiada trzy kondygnacje zwieńczone nadwieszonym gzymsem krenelażowym ze strzelnicami. Ta część budowli ma 45 metrów wysokości, a wieża , w której powtórzony został motyw pałacowego gzymsu, ma aż 94 metrów. Niesymetryczne umieszczenie wieży w stosunku do osi elewacji, wynika z wykorzystania fundamentów stojącej tu wcześniej wieży Foraboschich.  Płaska, wyłożona chropawą rustyką elewacja ozdobiona została dwoma rzędami eleganckich okien – biforiów, wpisanych w pełnołukowe arkady. Taki sposób rozwiązania elewacji powtarzany będzie często w renesansowych pałacach florenckich, a później w całej Europie.
Oryginalny projekt Arnolfa di Cambio ulegał wielokrotnym przeróbkom i rozbudowom. Większość zmian dotyczyła raczej wnętrz, dzięki czemu zewnętrzna bryła Pałacu dość wiernie oddaje ducha schyłku włoskiego średniowiecza. Jedynym wnętrzem zachowującym charakter architektury „arnolfiańskiej” jest, położona na lewo od portyku wejściowego Camera delle Armi, do której dostać się można z pałacowego dziedzińca .
Nie wiemy jak wyglądał detal dziedzińca zaprojektowany przez Arnolfa di Cambio. Obecny swój kształt dziedziniec zawdzięcza Michelozzowi, który w 1454 roku rozpoczął przebudowę grożących zawaleniem filarów. Szczegółowy opis tych prac zachował się dzięki Vasariemu, który niezwykle pochlebnie wyraża się o talentach konstruktorskich Michelozza. Nowe kolumny -ośmioboczne w narożnikach a pozostałe okrągłe, ozdobione są misternym ornamentem. Okna dziedzińca są dwudzielne; ich genezy szukać należy w elewacji Pałacu, choć w czasach gdy Michelozzo je projektował, weszły już niemal do obowiązującego dla renesansowych pałaców kanonu. Renesansową architekturę dziedzińca zakłócają nieco barokowe dekoracje malarskie ścian  autorstwa Vasariego, wykonane z okazji zaślubin Franciszka I de Medici z Joanną Austriacką. Pośrodku dziedzińca umieszczono fontannę z amorkiem – kopią rzeźby Verocchia. Warto też wspomnieć, że według wstępnego projektu Michała Anioła i florenckich władz miejskich, na dziedzińcu tym stanąć miał posąg Dawida.
Z dziedzińca, szerokimi schodami Vasariego dostać się można na piętro, gdzie położone są najbardziej reprezentacyjne sale pałacu, a wśród nich imponująca swoją wielkością /53 na 22 metry/ Sala Pięciuset, dzieło Simone Cronaki z 1495 roku. Pierwsze malowidła na ścianach Sali Pięciuset były dziełami Leonarda da Vinci i Michała Anioła. Żadne z nich nie zachowało się – „Bitwa pod Anghiari” Leonarda okazała się nieudanym eksperymentem nowej techniki malarskiej, a namalowana przez Buonarrottiego „Bitwa pod Casciną” uszkodzona została podczas zamieszek w roku 1512. Zadanie uporządkowania dekoracji malarskiej Sali powierzono w roku 1530 Vasariemu. Podniósł on strop Sali do wysokości 18 metrów, a powstałe w nim 39 kwater wypełnił scenami z dziejów Florencji i alegoriami z życia Cosima I. Potem przystąpił do dekorowania ścian, kontynuując tematykę podboju prowincji Toskańskich przez Medyceuszy, zapoczątkowaną dość pechowo przez Leonarda i Michała Anioła.
Trudno opisywać tu wszystkie wspaniałości, które mieści w sobie Palazzo Vecchio. Warto wymienić choć kilka wnętrz : Salę Dwustu Dzieło Benedetta i Giuliana da Maiano z 1477 roku, Gabinet Franciszka I, dekorowany przez Vasariego, Kaplicę Signorii, pod wezwaniem św. Bernarda, z freskami Ghirlandaia, Kancelarię, dedykowaną Niccolo Machiavellemu, który urzędował w niej w latach 1498-1512 jako sekretarz Republiki Florenckiej, Pokój Lilii, Garderobę zwaną też Salą Map …
Niewiele jest na świecie obiektów tak bogatych w arcydzieła sztuki jak florencki Ratusz.