WROCŁAW Kościół bernardynów

Wrocławski kościół bernardynów jest częścią dawnego zespołu klasztorne-go, usytuowanego na Nowym Mieście. Nowe Miasto, którego lokacja nastąpiła w roku 1263, do Wrocławia włączone zostało w latach 1323-9, a w obręb fortyfikacji miejskich dopiero w wieku XVI. Jednak aż do XIX stulecia zachowywało pewną odrębność, bowiem zamieszkiwane było w większości przez ludność polską, a od pozostałej części Wrocławia oddzielone było fosą i trzynastowiecznymi murami obronnymi. Architektoniczną dominantę tej dzielni-cy stanowił zespół bernardyński, zlokalizowany w jej południowej części.
Bernardyni przybyli do Wrocławia w roku 1453 na zaproszenie biskupa Piotra Nowaka. Celem ich misji była walka z herezją, a z husytyzmem w szczególności. Źródłem niezwykłej aktywności wrocławskich bernardynów była wybitna osobowość ich duchowego przywódcy, Jana Kapistrana, przyszłego świętego /kanonizowanego w roku 1690/.
Budowę pierwszej, drewnianej świątyni rozpoczęto już w roku 1453, a za-kończono dwa lata później. Do budowy nowego – murowanego kościoła wraz z klasztorem przystąpiono w roku 1465. Konsekracji dokonano w roku 1502. Spór, w jaki wdali się bernardyni z franciszkanami z klasztoru św. Jakuba sprawił, że niechętna bernardynom Rada Miejska /pojawiły się tu również przyczyny polityczne – franciszkanie należeli do „swojej” prowincji saskiej, zaś bernardyni do „obcej” prowincji czeskiej/ usunęła ich z nowo wybudowanego klasztoru. Nie godząc się na tę „eksmisję”, bernardyni w roku 1522 demonstracyjnie opuścili Wrocław.
Do roku 1526 kościół pobernardyński był nieczynny. Wówczas zamieniono go na ewangelicki a nowopowstałej parafii ewangelickiej powierzono prowadzenie szpitala umieszczonego w poklasztornych budynkach. W czasach kontrreformacji, pomimo pozytywnej decyzji cesarza Leopolda, władze miasta nie zgodziły się na oddanie zakonnikom kościoła i klasztoru. Wrocławscy rajcy – zamiast zwrócić stary – woleli wyłożyć pieniądze i wybudować im nowy klasztor z kościołem św. Antoniego.
Konsekrowany przez biskupa Jana Rotha kościół za patrona „otrzymał” św. Bernarda ze Sieny. Świątynia jest trójnawową, sześcioprzęsłową bazyliką o wydłużonym, trójprzęsłowym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wieża usytuowana jest pomiędzy prezbiterium i południową nawą. Ma ona cechy zewnętrzne budowli obronnej, co wcale nie dziwi, biorąc pod uwagę niewielką odległość kościoła od ówczesnych miejskich obwarowań. Zapewne w ostatnim etapie budowy od południa dostawiono do nawy kaplicę pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP i Jana Kapistrana. Kaplicę zbudował wyraźnie inny zespół budowniczych – jej cechy formalne zdecydowanie na to wskazują.
Podczas działań wojennych w roku 1945, kiedy przez hitlerowców miasto Wrocław zamienione zostało na „Festung Breslau”, zespół pobernardyński zniszczony został aż w 70 procentach. W dość dobrym stanie zachował się późnogotycki portal główny /zachodni, od ulicy Bernardyńskiej/ pochodzący z końca XV stulecia, niemal w całości późnogotycki, częściowo tylko /w górnych partiach/ uzupełniany w roku 1900.