RUDNO Zamek Tenczyn

Na zalesionej górze o dość płaskim wierzchołku wznoszącym się 403 m nad poziomem morza leżą ruiny zamku Tenczyn. Pierwsza informacja źródłowa o Tenczynie pochodzi z roku 1319, kiedy to krakowski kasztelan Nawoj z Morawicy założył wieś Tenczyn. Pierwsza wzmianka o zamku ma prawie sto lat mniej – pojawiła się w roku 1402 w testamencie Jana Tęczyńskiego, właściciela zamku.
Prawdopodobnie budowę zamku rozpoczął w połowie XIV wieku Andrzej, syn Nawoja, pierwszy z rodu który przybrał nazwisko Tęczyński. Andrzej, właściciel 15 wsi był już człowiekiem na tyle zamożnym, że stać go było na budowę zamku. Kolejni właściciele / a byli nimi aż do 1638 roku Tęczyńscy/ stale rozbudowywali zamek  dostosowując go do mody i obowiązujących w danym  okresie wymogów sztuki obronnej.
Pierwotny zamek gotycki miał narys zbliżony do owalu – z tego okresu pochodzi północny fragment muru obwodowego i kolista baszta zwana Dorotką. Z rozbudowy późnogotyckiej, z przełomu XV i XVI wieku, zachowała się górująca nad całą okolicą czworoboczna wieża bramna w skrzydle południowym, dolne partie przylegającej do niej kaplicy oraz kolista baszta od wschodu.
Około roku 1570 zamek przekształcono w renesansową rezydencję, z krużgankami /niestety nie zachowanymi/ otaczającymi z trzech stron czworoboczny dziedziniec. Wówczas też powstało jednotraktowe skrzydło wschodnie z zachowanymi resztkami arkadowej attyki oraz dwupiętrowy budynek przedbramia .
Zamkowe fortyfikacje, aczkolwiek stanowiące ruinę, stanowią znakomity przykład stałego aktualizowania warowności zamku. Późnogotyckie obwarowania przedzamcza uzupełniono w 1570 roku kolistą basteją bramną w północno-zachodniej części zamku. To ostatnie rozwiązanie ma zupełnie unikalny charakter – od bramy-bastei do dziedzińca prowadzi długa na 60 me-trów galeria, przesklepiona i opatrzona w ścianach strzelnicami umieszczonymi w ścianie zewnętrznej Od południa i południowego zachodu zamku bronią bastiony typu włoskiego, pochodzące z końca XVI lub początków XVII wieku. Po wojnach szwedzkich, kiedy zamek spalono /1656 r./, bastiony nadbudowano, wzbogacając je o attyki.
Mimo odbudowy zamku po szwedzkim potopie, stan budowli zaczął się pogarszać. Nowi właściciele, Lubomirscy  /którzy kupili Tenczyn od Opalińskich, „panujących” tu od 1638 roku/, nie inwestowali w zamek i tak w roku 1733 stan jego uznany został jako zły, a w 1768 był już właściwie tylko ruiną. W latach 1912-13 podjęto prace zabezpieczające ruiny, kontynuowane je w latach powojennych.