KRAKÓW Teatr Stary

Historia krakowskiego Teatru „Starego” sięga XVIII stulecia, kiedy to Jacek Kluszewski, ziemianin ale zarazem też przedsiębiorca teatralny, podjął inicjatywę stworzenia w Krakowie gmachu teatru. Aby zminimalizować kosz-ty przedsięwzięcia przeznaczył na ten cel trzy własne kamienice położone na narożniku Placu Szczepańskiego i dzisiejszej ulicy Jagiellońskiej.
Szczepan Humbert, architekt, któremu Kluczewski powierzył sprawy projektowe i prowadzenie budowy wywiązał się z obowiązków dość szybko, bowiem już  w dniu 1 stycznia 1798 roku obiekt otwarto dla publiczności. Niestety oszczędności i pośpiech przy wykonywaniu robót sprawiły, że obiekt ulegał częstym awariom. Gdy w roku 1830 powstał w Krakowie nowy teatr przy ulicy św. Jana, budynek przy placu Szczepańskim zamknięto. Od tego też czasy przylgnęła do niego nazwa „Stary”.
Remont i przebudowa budynku, prowadzone w latach 1841- 43 nie przyniosły najlepszych efektów. Nadal starano się /dla oszczędności/ w jak największym stopniu wykorzystać istniejące elementy konstrukcyjne z uszczerbkiem dla funkcjonalności gmachu. Więcej starań poświęcono salom redutowym, one bowiem przynosiły w sezonie karnawału więcej dochodu niż sala teatralna. Słabość rozwiązań konstrukcyjnych i funkcjonalnych starano się nadrobić dekoracyjnością wnętrz i elewacji budynku. Pod tym względem nie można odmówić talentu twórcom teatru : Karolowi Kremerowi i Tomaszowi Majewskiemu, a także autorowi projektu wnętrz, wiedeńczykowi Aumeierowi.
Minęło pięćdziesiąt lat i historia powtórzyła się. Gdy w 1893 roku wzniesiono Teatr Miejski przy placu św. Ducha, Teatr Stary ponownie za-mknięto. Rozważano nawet wyburzenie gmachu – na szczęście zwyciężyła tradycja miejsca, a także typowo krakowska oszczędność i zdecydowano budynek ponownie przebudować i wyremontować.
Szczęściem architekci: Franciszek Mączyński i Tadeusz Stryjeński byli dalecy od powtarzania błędów swoich poprzedników. Zadbano tym razem o solidność budynku, po raz pierwszy  w Polsce stosując konstrukcje żelbetowe. Prace budowlane prowadzono w latach 1903 – 1906.
Układ pomieszczeń pozostał podobny, z tą różnicą, że zmniejszono wysokość widowni, zwanej Dużą Salą, bowiem parter przeznaczono na sklepy. Obniżona sala nie otrzymała teraz lóż tylko balkony. Lepiej zadbano też o wygodę publiczności – westybule, korytarze i prowadzące z parteru schody stały się teraz o wiele wygodniejsze i bardziej reprezentacyjne.
Przebudowany Teatr Stary stał się jednym z najbardziej reprezentatywnych przykładów modernizmu w Małopolsce. Na szczególna uwagę zasługuje charakterystyczny szeroki fryz wieńczący fasadę, zaprojektowany przez Józefa Gardeckiego. Zawiera on płaskorzeźbioną kompozycję o typowych dla secesji fantazyjno – roślinnych motywach. Fasada teatru stanowić miała fragment zamierzonej, secesyjnej, przebudowy Placu Szczepańskiego Zachował się także, choć nie w pełni wystrój wnętrz  autorstwa Eugeniusza Dąbrowy i Józefa Gardeckiego.
Krakowski Teatr Stary to nie tylko gmach . To także legenda polskiej sceny i polskiej kultury. Ale to już całkiem inna historia…