CZERNA Klasztor karmelitów odc.2

Zgodnie z regułą karmelitów, która głosi, że miejsce wspólnej modlitwy powinno być umieszczone centralnie w stosunku do cel zakonników – świątynię usytuowano w środku klasztornego czworoboku. Z tej przyczyny kościół właściwie pozbawiony jest fasady, a jego bryła przysłonięta przez klasztorne skrzydła, widoczna jest dopiero z pewnej odległości. Najpiękniej sylweta kościoła rysuje się od strony południowej, z klasztornych ogrodów. Architektura świątyni jest surowa, ale ma dobre proporcje. Kalenice dwuspadowych dachów, jednakowo szerokich – nawy i transeptu, (kąt nachylenia wynosi ok. 45 stopni), krzyżują się, a  w miejscu ich przecięcia umieszczono wieżyczkę na sygnaturkę. Drugim akcentem pionowym jest wieża. Dołem czworoboczna, wyżej przechodząca w ośmiobok, nakryta jest baniastym hełmem zwieńczonym arkadową latarenką, analogiczną do latarenki sygnaturki.
Nieobecność zachodniej fasady kościoła rekompensuje portal, umieszczony po środku zachodniego skrzydła klasztoru, akcentujący jego główną oś i wskazujący znaczenie wejścia, którego stanowi oprawę. Barokowy portal wejściowy prowadzący z korytarza-kruchty bezpośrednio do nawy, jest również wykonany z czarnego marmuru. Na jego szczycie umieszczono herb: Topór oraz dwugłowego orła, nadanego Tęczyńskim, jako hrabiom Imperium Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Fryz zdobiący portal zawiera tablicę z łacińskim napisem upamiętniającym nazwisko fundatorki – Agnieszki z Tęczyńskich Firlejowej.
Wnętrze kościoła ma charakter raczej ascetyczny. Biel ścian, o dość skromnej artykulacji dokonanej przy pomocy pilastrów i gzymsów, skontrastowana jest z czernią wykonanych z dębnickiego marmuru ołtarzy. Trochę koloru wprowadza witraż umieszczony nad ołtarzem głównym oraz kwiaty zdobiące wnętrze, pochodzące zapewne z klasztornych ogrodów. Nawę, prezbiterium i transept nakrywają sklepienia kolebkowe, wzmocnione gurtami.
W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz ze świętym Eliaszem, namalowany w roku 1640 przez Tomasza Dolabellę, ukazujący świętego w chwili, gdy anioł przynosi mu na pustynię pożywienie. Drugi obraz, choć umieszczony w bocznym ołtarzu, jest dla klasztoru jeszcze bardziej cenny. Jest to obraz uznany za łaskami słynący, ukoronowany w dniu 17 lipca 1988 roku, przed-stawiający Matkę Boską Szkaplerzną. Jest on wzorowany na rzymskiej Matce Boskiej Śnieżnej, ale jak pisze Marian Kornecki: „w typowej, polskiej już redakcji”. Skoro o dziełach malarskich mowa, wspomnieć trzeba o trzech por-tretach fundatorki; na jednym z nich Agnieszka Firlejowa ukazana jest na tle klasztoru w Czernej.
Z ciekawostek związanych ze świeckimi aspektami klasztornego życia warto wspomnieć o pobycie w Czernej króla Jana Kazimierza. Był tutaj w roku 1660, a karmelici tę wizytę wykorzystali, uzyskując od monarchy przydział soli z wielickich żup, dzięki czemu uzyskali dochody pozwalające im na  od-budowę swoich folwarków ze zniszczeń czasów „potopu”. Drugim przywilejem było prawo do wolnego, bezcłowego sprzedawania wyrobów z dębnickiego marmuru. Przywileje te potwierdzili potem trzej Augustowie: Mocny, Sas i Stanisław August Poniatowski.
Przy północnej bramie prowadzącej do klasztoru, stoi studnia. Wykuto ją w litej skale w latach 1644-51. Obudowa – składająca się z cebulastego, gontowego dachu, wspartego na ośmiu kolumnach – powstała później.