CZERNA Klasztor karmelitów odc.1

Wieś Czerna położona jest na zachód od Krakowa, blisko szosy Kraków-Katowice, kilka kilometrów na północ od Krzeszowic. Czerna słynie z zespołu klasztornego karmelitów bosych, założenia bardzo wartościowego pod względem architektonicznym, niezwykle interesującego co do rozwiązań krajobrazowych, ale przede wszystkim funkcjonującego jako sanktuarium i ważny obiekt kultu religijnego o znaczeniu ponadregionalnym.
Fundatorka klasztoru była krakowska wojewodzina, Agnieszka z Tęczyńskich Firlejowa. Pani Agnieszka wcześnie owdowiała – miała wówczas zaledwie 20 lat. Jako wdowa prowadziła życie nabożne, a posiadana fortuna po-zwalała jej na liczne i częste fundacje. Do pomysłu fundacji klasztoru w Czernej doszło podobno podczas udziału pani Agnieszki w uroczystości składania ślubów zakonnych przez jedną z jej krewnych. Obecni tam zakonnicy: ojciec Gerard, generalny wizytator klasztorów karmelitów bosych oraz jego sekretarz, ojciec Andrzej, skłonili pobożną – i co niezwykle istotne – majętną wdowę do ufundowania pustelniczego klasztoru karmelitów. Pierwotnie zamierzano zlokalizować klasztor w nieco innym miejscu, ale gdy okazało się, że nie ma tam wody, wybrano obecny teren i w dniu 19 marca 1629 poświęcono kamień węgielny.
Pierwsze „ermitaże” (drewniane, parterowe domki, składające się z celi, sieni i kaplicy) ukończono w roku 1633 i w dniu 28 września tegoż roku klasztor zaczął funkcjonować. Budowę klasztornego kościoła pod wezwaniem św. Eliasza zakończono w roku 1640. Konsekracji dokonał cioteczny brat fundatorki, przemyski sufragan, Piotr Gębicki. Podkreślić należy, że Agnieszka Firlejowa nie tylko ufundowała kościół i klasztor, ale także wyposażyła go w sprzęt liturgiczny. Darowała też 30 obrazów dla ozdoby wnętrz świątyni i klasztoru, zaś myśląc o przyszłości zgromadzenia – zapewniła mu dochody, uposażając konwent rozległymi dobrami ziemskimi (Paczółtowice, Żbik, Siedlec). Na prośbę fundatorki do wykonania detali kościoła i klasztoru obficie używany był czarny marmur z pobliskiego kamieniołomu w Dębniku. Agnieszka Firlejowa zmarła w roku 1644. Główne uroczystości pogrzebowe odbywały się w Krakowie, ale zgodnie z jej wolą, pochowano ją w Czernej, w krypcie w pobliżu progu kościoła.
Zespół klasztorny zlokalizowany został na zalesionych, stromych zboczach potoku zwanego Eliaszówką. Obejmował on prócz kościoła i klasztoru, liczne pustelnie, kaplice i obiekty gospodarcze. Obwiedziony został murem tak zwanej „wielkiej klauzury”, murem o długości ponad 4 kilometrów („małą klauzurą” nazywano sam klasztor z kościołem). Ostatecznie prace budowlane zakończono w roku 1678. Oba brzegi potoku łączył kamienny most – obecnie będący w ruinie – nazwany później Diabelskim Mostem.
Klasztor założono na planie kwadratu (o boku ok. 70 m), którego środek zajmował kościół, wzniesiony na rzucie łacińskiego krzyża. Kościół rozdzielił wielki kwadrat na cztery mniejsze, obwiedzione krużgankami, zapewniającymi dostęp do klasztornych pomieszczeń. Początkowo tylko zachodnie skrzydło miało dwie kondygnacje – na pozostałych piętra nadbudowano dopiero w wieku XX. Prócz cel w klasztornych skrzydłach mieszczą się: refektarz, biblioteka, archiwum. Pomieszczenie zwane klasztorną furtą znajduje się zaraz za bramą „małej klauzury”, wybudowaną w roku 1640, ozdobioną ulubionym przez Agnieszkę Firlejową czarnym, dębnickim marmurem.