14. WAWEL Posąg nagrobny Zygmunta I

Architektura i rzeźba, w Kaplicy Zygmuntowskiej tworzą całość niezwykle harmonijną, wzajemnie się uzupełniając.
Grobowy posag Zygmunta I wzbudza żywe polemiki zarówno co do autorstwa jak i do czasu powstania. Uznaje się, że jest to dzieło Berecciego, wykonane zgodnie z zawarta w 1529 roku umową. Pomnik ten uderza nowoczesnością i odmiennością w stosunku do dzieł stworzonych wcześniej w Polsce. Postać króla nie przypomina pogrążonych w wiecznym bezruchu zwłok, przedstawia raczej człowieka śpiącego lub wypoczywającego. W duchu chrześcijańskim można interpretować to jako stan oczekiwania na zmartwychwstanie, jako śmierć nie będąca stanem ostatecznym. Uważa się, że inspiracją mogły tu być nagrobki kardynałów Girolamo Basso i Ascanio Sforzy w S. Maria del Popolo w Rzymie, dłuta Andrea Sansovino. Interesujące jest też w jakim stopniu koncepcja pomnika była dziełem Berecciego, a w jakim króla i jego otoczenia, którym zapewne rzeźbiarz przedłożył projekt do dyskusji.
Dwa pozostałe nagrobki — Anny Jagiellonki i Zygmunta Augusta powstały o kilkadziesiąt lat później. Autorem posagu Zygmunta Augusta jest prawdopodobnie Jan Maria Mosca z Padwy, znany u nas jako Padovano. Autorstwo płaskorzeźby stanowiącej płytę nagrobną królowej Anny przypisuje się florentyńczykowi Santi Gucci’emu. Napis na płycie przypominający, że była ona „poręką zgody w czasie trzech bezkrólewi„, wyznacza czas powstania dzieła najwcześniej na 1587 r.

Fragment nagrobku Zygmunta Augusta

Po obu stronach nagrobków Zygmuntów, w łukowo przesklepionych niszach stoją posagi św. Wacława i św. Floriana. Wacław w renesansowej zbroi a Florian w rynsztunku rzymskiego legionisty. W ścianie południowej, zawierającej stallę — figury św. Zygmunta i św. Jana Chrzciciela. Nisze ściany ołtarzowej mieszczą posagi św. św. Piotra i Pawła. Nad niszami, powyżej posągów sześć medalionów z płaskorzeźbami przedstawiającymi czterech Ewangelistów, króla Dawida o rysach Seweryna Bonera oraz króla Salomona z twarzą króla Zygmunta I.
Umieszczony w środkowym przęśle wschodniej ściany ołtarz ukończony został w roku 1538. Jego nieruchome skrzydła i strona zewnętrzna skrzydeł ruchomych pokryte są malowanymi na drewnie obrazami. Wewnętrzną stronę skrzydeł, a także środkową część ołtarza tworzą kute w srebrze płaskorzeźby. Ołtarz ten jeszcze średniowieczny w swej tryptykowej formie, jest jednak renesansowy zarówno w kompozycji jak i w szczegółach ornamentyki. Jest to dzieło artystów niemieckich: malarza Jerzego Pencza, złotnika Melchiora Bayera, a także Pankracego Labenwolfa i Piotra Flotnera. Tematykę ołtarza stanowią sceny z życia Chrystusa, Marii; przedstawiono w nim także patronów Polski św. Wojciecha i św. Stanisława.
Od strony katedry kaplicę zamyka wspaniała krata, zamówiona w roku 1530 w warsztacie Hansa Yischera w Norymberdze.